Sự phát triển của các ngành công nghiệp trọng điểm đã được lịch sử thúc đẩy bởi những đổi mới đột phá trong công nghệ. Những chuyển biến đó đã để lại dấu ấn không thể xóa nhòa đối với xã hội.
Báo chí in ấn dẫn đến cuộc cách mạng khoa học; phát minh về điện mang ánh sáng đến với thế giới; sóng vô tuyến đã thay đổi cách thức thông tin được truyền tới công chúng và Internet hoàn toàn thay đổi cách chúng ta giao tiếp và tương tác với thông tin.
Trong khoảng thời gian ngắn khoảng một thập kỷ, Bitcoin đã có tác động to lớn trên thế giới tài chính và công nghệ tiền điện tử. Ngoài ra còn ảnh hưởng đến một số lĩnh vực trong nền kinh tế toàn cầu.
Ngày 31 tháng 10 đánh dấu kỷ niệm 10 năm phát hành Whitepaper chính thức của Bitcoin qua đó mô tả cách thức giao thức hoạt động.
Bitcoin – Hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng (Peer-to-peer) đã có mặt trên danh sách mật mã vào tháng 11 năm 2008. Bitcoin được tạo ra bởi người sáng lập ẩn danh mà thực chất có thể là một người hoặc một nhóm với tên gọi là Satoshi Nakamoto.
Whitepaper đề xuất một hệ thống thay thế cho các cơ quan trung ương như ngân hàng và các tổ chức tài chính để làm cho các giao dịch thuận tiện hơn:
“Điều cần thiết là một hệ thống thanh toán điện tử dựa trên bằng chứng mật mã thay vì việc tin tưởng, cho phép 2 bên sẵn sàng giao dịch trực tiếp với nhau mà không cần một bên thứ 3 đáng tin cậy nào”.
Giao thức Bitcoin không thể được phát triển mà không có nền tảng được đặt bởi các hệ thống điện tử trước đó. Các nền tảng này đã đi tiên phong trong việc gợi ý về các mạng lưới phân cấp và ngang hàng sử dụng mật mã.
Không cần phải nhìn xa hơn trong danh sách liên quan trong Whitepaper Bitcoin để xác định những tác động chính dẫn đến sự phát triển của giao thức.
Ảnh hưởng của Bitcoin
B-money của Wei Dai, Hashcash của Tiến sĩ Adam Back, và công trình của Tiến sĩ Ralph Merkle về băm mật mã từ lâu đã được ghi nhận là có ảnh hưởng quan trọng đến giao thức Bitcoin.
Cần lưu ý rằng 3 cá nhân này chỉ là một phần của cơ chế rộng lớn của công việc về mật mã, tính toán, và các giao thức đồng thuận ảnh hưởng đến cách thức Bitcoin hoạt động.
Dấu thời gian (TimeStamp)
Dấu thời gian (TimeStamp) rất quan trọng bởi nó cung cấp bằng chứng rằng dữ liệu tồn tại trước khi mã băm (hash) được tạo ra. Dấu thời gian của mỗi khối bao gồm dấu thời gian trước đó trong mã băm để tạo thành một chuỗi khối thời gian tuyến tính.
Arvind Narayanan – Giáo sư về khoa học máy tính tại Princeton và Jeremy Clark, đã viết một bản tóm tắt sâu sắc về các công trình khác nhau có ảnh hưởng đến Whitepaper Bitcoin của Satoshi.
Đầu tiên và quan trọng nhất, Bitcoin chủ yếu hoạt động như một sổ cái điện tử với các giao dịch được ghi lại theo thứ tự thời gian trong các khối bằng cách sử dụng dấu thời gian kỹ thuật số.
Bản phác thảo của Stuart Haber và Scott Stornetta về dấu thời gian kỹ thuật số, “Làm thế nào để đóng dấu thời gian một tài liệu kỹ thuật số”, xuất bản năm 1991 và có liên quan trực tiếp trong whitepaper chính thức của Bitcoin.
Công trình của Haber, Stornetta và Dave Bayer “Cải thiện hiệu quả và độ tin cậy của dấu thời gian kỹ thuật số” được xuất bản 2 năm sau đó và cũng được Satoshi liệt kê dưới dạng liên quan. Mục đích chủ yếu là để tập trung vào việc tạo ra các con dấu thời gian cho các tài liệu điện tử sử dụng các mật mã băm (cryptographic hash).
Satoshi đã sử dụng cấu trúc dữ liệu từ phần công việc ban đầu của Haber và Stornetta để phần máy chủ của Bitcoin lấy giá trị băm một khối giao dịch và đánh dấu thời gian trước khi phát vào mạng lưới.
B-money là gì?
B-money của Wei Dai mô tả một giao thức cho phép người tham gia giao dịch và thực hiện các hợp đồng trong một hệ thống điện tử mà không thể bị theo dõi.
Giao thức đầu tiên của B-money đề xuất những người tham gia hệ thống duy trì cơ sở dữ liệu của số dư tài khoản để theo dõi quyền sở hữu tiền.
Các giao dịch sẽ được bắt đầu và hoàn thành bởi một tin nhắn thông báo rộng rãi tới tất cả người tham gia. Tin nhắn này sẽ cập nhật số dư tài khoản tương ứng trong một giao dịch cụ thể.
Giao thức thứ 2 đề xuất về một tập con nhất định của tất cả những người tham gia chịu trách nhiệm cập nhật số dư tài khoản. Ở dạng đơn giản nhất, việc phát hành các giao dịch và cập nhật số dư tài khoản của người dùng có thể được xem như tiền thân của các nút giao thức của Bitcoin. Điều này giữ cho blockchain liên tục phát triển.
Hashcash
Hashcash đã có tác động rất lớn đến giao thức Bitcoin qua việc hình thành cơ sở thuật toán PoW của tiền điện tử.
Nhà mật mã nổi tiếng Tiến sĩ Adam Back, hiện đang sống tại Malta, đã phát minh ra Hashcash vào năm 1997. Thuật toán PoW chủ yếu được sử dụng như một công cụ ngăn chặn các cuộc tấn công spam và tấn công từ chối dịch vụ (denial of service).
Thuật toán yêu cầu một số lượng công việc phải được thực hiện trước khi một con dấu băm được tạo ra và bằng chứng sau đó có thể được xác minh nhanh chóng bởi người nhận thông tin.
Nói đơn giản, người gửi cần phải hoàn thành một số lượng công việc tính toán nhất định trước khi gửi bất kỳ loại thông báo nào qua mạng lưới. Khi nói đến việc ngăn chặn các cuộc tấn công spam và tấn công từ chối dịch vụ email, người gửi được yêu cầu hoàn thành một lượng lớn công việc tính toán để chuyển vô số các tin nhắn tràn ngập tài nguyên của người nhận.
Trong Whitepaper của Bitcoin, Satoshi trực tiếp đề cập đến hệ thống Hashcash của Back như một sự liên quan đến thuật toán PoW.
“Để triển khai máy chủ đánh dấu thời gian được phân phối trên cơ sở ngang hàng, chúng tôi cần phải sử dụng hệ thống PoW tương tự như Hashcash của Adam Back mà không phải là các bài viết hay báo cáo của Usenet”.
Thuật toán PoW của Nakamoto đã thiết lập một nền kinh tế khai thác có tính cạnh tranh cao. Phần thưởng để giải quyết thuật toán PoW và mở khóa một khối mới là một số BTC nhất định.
PoW không chỉ tạo ra một hệ thống giữ cho mạng lưới hoạt động mà còn bảo vệ chính mạng lưới khỏi những kẻ tấn công.
Nếu một nhóm tấn công muốn thay đổi hoặc đảo ngược các giao dịch trước đó trong blockchain bitcoin, họ sẽ phải thiết lập lại PoW của khối cụ thể đó và tất cả các khối trong chuỗi sau đó.
Ngay cả với phần cứng hiện nay, điều này này về mặt lý thuyết là không thể. Trừ khi những kẻ tấn công kiểm soát đủ nguồn lực để ghi đè lên các nút trong mạng.
Merkle Tree
Giao thức Bitcoin còn bị ảnh hưởng trực tiếp bởi công trình của Tiến sĩ Ralph Merkle, người phát minh ra mật mã khóa công khai.
Các chữ ký và cây Merkle được phát minh và đặt tên theo Merkle. Cây Merkle là cây hình tượng có chứa lá, và được gắn nhãn bằng chữ ký băm có chứa dữ liệu giao dịch.Ở dạng đơn giản nhất, cây Merkle được sử dụng để tổ chức và xác minh dữ liệu lưu trữ đã được chuyển lên mạng lưới
Như biểu đồ dưới đây, gốc Merkle là một băm của tất cả các băm của các giao dịch trong một khối cụ thể trong blockchain. Gốc Merkle được bao gồm trong tiêu đề khối, cho phép các nút xác minh bất kỳ giao dịch cụ thể nào đã được mạng chấp nhận bằng cách tải xuống tiêu đề khối và cây Merkle.
Nói một cách đơn giản, gốc Merkle cung cấp mỗi tỷ lệ băm (hash rate) để xác minh tính toàn vẹn của tất cả các giao dịch theo sau. Điều này có nghĩa một giao dịch duy nhất trong cây merkle cũng có thể được xác minh bởi cả mạng lưới, vì vậy gốc merkle có thể chứa dữ liệu của phần băm cụ thể đó.
Hợp nhất các thành phần quan trọng
Với rất nhiều ảnh hưởng quan trọng đóng vai trò khác nhau trong việc tạo ra Whitepaper chính thức của Bitcoin, rất khó để xác định thành phần nào là quan trọng nhất trong giao thức.
Điểm mấu chốt trong thành công của Satoshi là ở việc tạo ra một hệ thống thanh toán điện tử đang hoạt động như hiện nay bằng việc sử dụng các phương pháp và công nghệ khác nhau này.
Cointelegraph đưa ra một số nhân vật nổi tiếng nhất trong cộng đồng tiền điện tử và blockchain để hiểu về cách thức mà whitepaper Bitcoin đã định hình thế giới như chúng ta biết ngày nay.
Cypherpunk và kỹ sư phần mềm – Jameson Lopp, nhớ lại cuộc gặp gỡ đầu tiên của mình với whitepaper của Satoshi. Việc đó đã truyền cảm hứng cho anh ta ở mức độ thực tế.
“Đó là khoảng 6 năm trước. Tôi tiếp tục nghe Bitcoin xuất hiện ở nhiều trang tin tức công nghệ khác nhau và có thể đã có lý do khiến nó không tụt hậu. Khi đọc qua whitepaper, tôi nhận ra rằng nó thực sự giải quyết được một vấn đề khoa học máy tính cơ bản và sau đó dự án đã thu hút sự chú ý của tôi”.
Lopp cũng cho rằng không có dự án nào được ghi nhận là có ảnh hưởng lớn nhất đến hoạt động của giao thức Bitcoin. Đó là sự kết hợp của các phương pháp khác nhau giúp Bitcoin hoạt động:
“Không có một phần riêng lẻ nào mà tôi nghĩ là quan trọng hơn những phần khác. Công trình của Nakamoto không phải để chỉ ra bất kỳ thành phần riêng lẻ nổi bật nào của Bitcoin, mà đúng hơn là cách chúng khớp với nhau để đem lại sự sống cho hệ thống”.
Emin Gün Sirer – Phó giáo sư ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Cornell, đã có những kỷ niệm tuyệt vời về trải nghiệm đầu tiên của mình về whitepaper của Bitcoin:
“Tôi đọc qua về whitepaper của bitcoin vào khoảng năm 2010 hoặc lâu hơn. Nó giống như nụ hôn đầu tiên của bạn, bạn không bao giờ quên. Một tầm nhìn rõ ràng và khao khát mong muốn thay thế USD đã mãi đau đáu trong tôi”.
Gün Sirer tin rằng khả năng của Satoshi kết hợp những ảnh hưởng khác nhau vào một hệ thống tiền điện tử là những gì làm cho whitepaper của Bitcoin trở nên khác biệt so với các dự án trước đó:
“Họ đã đóng vai trò đáng kể trong việc xây dựng định nghĩa của giao thức. Nhưng đóng góp cốt lõi nằm trong giao thức đồng thuận năm ở việc dựa trên chuỗi dài nhất hay khó nhất, đó là nơi đóng góp của Satoshi tỏa sáng”.
Trong khi whitepaper của Bitcoin có thể được xem như là kế hoạch chi tiết cho các loại tiền điện tử ngày nay, những người tiền nhiệm có ảnh hưởng nhất đã tìm cách cải thiện một số thiếu sót ảnh hưởng đến Bitcoin.
Khi được hỏi liệu whitepaper của Bitcoin có phải là phương pháp toàn diện nhất, chống lừa đảo cho một hệ thống thanh toán blockchain, Gün Sirer thể hiện sự không đồng tình. Như giáo sư giải thích, các dự án như Ethereum đang cố gắng tìm cách cung cấp các cải tiến kỹ thuật cho tác phẩm gốc của Satoshi:
“Tất nhiên là không. Satoshi đã bị đánh bại ở mọi góc độ. Ethereum đã nhận ra được tầm nhìn xa hơn qua việc xây dựng các hợp đồng thông minh (Smart Contract)”.
Vinny Lingham, nhà kinh doanh blockchain và cố vấn ngành, cũng đã cung cấp cho Cointelegraph một số nhận xét sâu sắc về di sản của Bitcoin.
Lingham, người đã thành lập nền tảng thẻ quà tặng kỹ thuật số dựa trên Bitcoin Gyft, cho biết ban đầu anh ta hoài nghi về tiền điện tử trong giai đoạn đầu.
Điều đó dường như đã thay đổi khi anh nhận ra rằng Bitcoin có thể giải quyết các vấn đề gặp phải với công ty, liên quan đến các vấn đề gian lận và bồi thường.
“Sự gia tăng ban đầu và trượt dốc của Bitcoin ngay lập tức nhắc nhở tôi về cách Internet đã “chết” vào năm 2000. Bằng cách sử dụng cơ sở hạ tầng tại Gyft, chúng tôi có thể cho phép người dùng trao đổi Bitcoin tại hơn 50.000 địa điểm, sử dụng thẻ quà tặng.
Không có cách nào khác để đặt nó, nhưng kết quả là ngoạn mục, và Gyft cuối cùng được bán cho First Data với giá hơn 50 triệu USD. Con đường này đã hoàn toàn thay đổi cuộc sống của tôi và tôi thực sự tin rằng tôi phải mang ơn Bitcoin rất nhiều”.
Phản ánh về các dự án và công nghệ khác nhau đã định hình whitepaper Bitcoin, Lingham lặp lại tình cảm của Lopp và Gün Sirer dành cho Satoshi khi tạo ra một hệ thống tiền kỹ thuật số hoàn toàn hoạt động:
“Sản phẩm của Satoshi Nakamoto đã sửa chữa những thiếu sót đối với tất cả các dự án trước đó khi không thể giải quyết vấn đề tạo ra tiền kỹ thuật số”.
Bitcoin sẽ như thế nào trong 10 năm tới
Khi chúng ta kỷ niệm 1 thập kỷ ngày thành lập Bitcoin trong whitepaper của Satoshi Nakamoto, có rất nhiều điều để nhận thức được.
Lịch sử hình thành Bitcoin cho thấy rằng đây chắc chắn không phải là một quá trình dễ dàng. Những thách thức phải đối mặt trong việc xây dựng tiền điện tử cũng đã định hình những gì tạo nên Bitcoin ngày hôm nay.
Giao thức ban đầu, như được nêu trong whitepaper chính thức của Nakamoto phần lớn vẫn giống nhau. Nhưng những tiến bộ công nghệ xung quanh Bitcoin sẽ có hình thành một Bitcoin mạnh mẽ hơn trong 10 năm tới.
Lopp chia sẻ Cointelegraph, trong thập kỷ tiếp theo Bitcoin sẽ trở nên dễ tiếp cận và dễ sử dụng hơn. Các nhà phát triển và kỹ sư phần mềm tạo ra các ứng dụng khác nhau góp phần cải thiện cách sử dụng Bitcoin và tương tác với blockchain:
“Tôi hy vọng rằng các khía cạnh cơ bản của giao thức sẽ vẫn như cũ, nhưng việc triển khai sẽ khác đi rất nhiều khi được phát triển và hệ thống sẽ tiếp tục trở nên phức tạp hơn về mặt kỹ thuật. Nhưng tôi mong rằng trải nghiệm cho người dùng sẽ trở nên dễ dàng hơn khi chúng tôi rút ra nhiều bài học về khía cạnh của Bitcoin.
Giống như công nghệ dựa trên Internet đã được cải thiện qua nhiều năm, người dùng Bitcoin sẽ chỉ cần một vài hiểu biết cơ bản về cách các giao thức hoạt động vì họ sẽ tuân theo hướng dẫn của các ứng dụng”.
Gün Sirer có chung một tầm nhìn, cho rằng thập kỷ tiếp theo sẽ chứng kiến một giai đoạn đổi mới trong việc thay đổi các hệ thống chúng ta đang sử dụng ngày nay:
“Trong 10 năm nữa, Bitcoin vẫn sẽ giống với hình thức hiện tại nhưng sẽ chỉ còn là một phần phụ. Các hệ thống thực tế mà mọi người sử dụng để giao dịch và thực thi các hợp đồng sẽ không còn giống với ngày nay”.
Lingham đưa ra một triển vọng được tính toán kỹ hơn cho tương lai của Bitcoin:
“Rõ ràng phân cấp là một phần không thể thiếu của tương lai, nhưng cách phân cấp vẫn là câu hỏi quan trọng. Rõ ràng ý thức hệ đã trở nên quan trọng hơn công nghệ khi nói đến Bitcoin, và tôi hoài nghi về kết quả nhưng vui nếu được chứng minh là sai”.
Đối với sự ổn định tài chính và triển vọng thị trường trong tương lai cho tiền điện tử, mọi thứ đang bắt đầu tiến triển hơn. Như Cointelegraph đã báo cáo vào đầu tháng 10 năm 2018, biến động giá Bitcoin đã đạt mức thấp nhất trong 17 tháng.
Whitepaper Bitcoin của Satoshi Nakamoto đã mở đường cho tiền điện tử thách thức các hệ thống tài chính và ngân hàng thông thường. Vì lý do này, sinh nhật lần thứ 10 là rất đặc biệt và không có nghi ngờ rằng Bitcoin sẽ mãi mãi được coi là đồng tiền điện tử đầu tiên trên thế giới.
Nguồn: Cointelegraph
