Với công nghệ hiện nay trên thị trường crypto, hợp đồng thông minh (Smart contract) đang chiếm ưu thế và được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng hiện nay. Liệu hợp đồng tương lai (Futures contract) có phải là nền tảng thay thế cho các loại hợp đồng hiện tại?
Khái niệm Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai (Futures Contract) là thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một mặt hàng hoặc tài sản cụ thể với mức giá định trước tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Hợp đồng tương lai được chuẩn hóa về chất lượng và số lượng để tạo điều kiện giao dịch trên sàn giao dịch tương lai.
Người mua hợp đồng tương lai đang thực hiện nghĩa vụ mua tài sản cơ bản khi hợp đồng tương lai hết hạn. Người bán hợp đồng tương lai đang thực hiện nghĩa vụ cung cấp tài sản cơ bản vào ngày hết hạn.
“Futures contract” hay “futures” đều giống nhau. Ví dụ, bạn có thể nghe ai đó nói rằng họ mua dầu tương lai, có nghĩa là tương tự như hợp đồng dầu kỳ hạn.
Khi ai đó nói “hợp đồng tương lai”, họ thường đề cập đến một loại tương lai cụ thể, chẳng hạn như dầu, vàng, trái phiếu hoặc chỉ số S&P 500 trong tương lai. Thuật ngữ “tương lai” tổng quát hơn và thường được sử dụng để chỉ toàn bộ thị trường.
Ví dụ về Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai được sử dụng bởi hai loại người tham gia thị trường: người mua và người bán.
Một nhà sản xuất cần bán dầu. Họ có thể sử dụng hợp đồng tương lai làm điều đó bằng cách xác định mức giá bán, và số lượng dầu cần sản xuất sau đó cung cấp dầu cho người mua khi hợp đồng tương lai tới hạn.
Tương tự, một công ty sản xuất có thể cần dầu để chế tạo các vật dụng. Vì muốn lập kế hoạch trước để luôn có dầu vào mỗi tháng, họ có thể sử dụng hợp đồng tương lai. Bằng cách này, họ biết trước giá sẽ trả cho dầu (giá hợp đồng tương lai) và họ biết họ sẽ nhận dầu khi hợp đồng tới hạn.
Hợp đồng tương lai có sẵn trên nhiều loại tài sản khác nhau gồm: chỉ số chứng khoán, hàng hóa và tiền tệ.
Cơ chế hoạt động của Hợp đồng tương lai
Hãy tưởng tượng một nhà sản xuất dầu có kế hoạch sản xuất 1 triệu thùng trong năm tới và sẽ sẵn sàng giao hàng trong 12 tháng.
Giả sử giá hiện tại là 75 USD mỗi thùng. Các nhà sản xuất có thể sản xuất dầu, và sau đó bán nó với giá thị trường hiện tại trong 1 năm kể từ ngày hôm nay. Với sự biến động của giá dầu, giá thị trường tại thời điểm đó có thể rất khác so với giá hiện tại.
Nếu nhà sản xuất dầu cho rằng dầu sẽ cao hơn trong một năm, họ có thể chọn không khóa giá ngay bây giờ. Nhưng, nếu họ nghĩ rằng 75 USD là một mức giá tốt, họ có thể khóa giá bán được đảm bảo bằng cách tham gia vào hợp đồng tương lai.
Mô hình toán học được sử dụng để định giá tương lai, có tính đến giá giao ngay hiện tại, tỷ suất hoàn vốn không có rủi ro, thời gian đáo hạn, chi phí lưu trữ, cổ tức, lợi tức cổ tức và lợi tức thuận lợi.
Giả sử hợp đồng dầu kỳ hạn một năm có giá 78 USD/ thùng. Bằng cách ký kết hợp đồng này, trong một năm, nhà sản xuất có nghĩa vụ giao 1 triệu thùng và được đảm bảo nhận 78 triệu USD. Giá 78 USD/ thùng được nhận bất kể giá thị trường giao ngay tại thời điểm nào.
Hợp đồng được chuẩn hóa
Một hợp đồng dầu trên sàn giao dịch Chicago Mercantile Exchange (CME) là cho 1.000 thùng dầu.
Do đó, nếu ai đó muốn khóa giá (bán hoặc mua) trên 100.000 thùng dầu, họ sẽ cần phải mua/ bán 100 hợp đồng.
Tương tự, để khóa giá 1 triệu thùng dầu, nhà đầu cơ sẽ cần phải mua/ bán 1.000 hợp đồng.
Giao dịch Hợp đồng tương lai
Nhà bán lẻ và người quản lý danh mục đầu tư ít quan tâm đến việc phân phối hoặc nhận tài sản cơ bản. Một nhà bán lẻ có ít nhu cầu nhận 1.000 thùng dầu, nhưng có thể quan tâm hơn đến việc thu lợi nhuận từ biến động giá dầu.
Hợp đồng tương lai có thể được giao dịch hoàn toàn bằng lợi nhuận, miễn là giao dịch được đóng trước khi hết hạn. Nhiều hợp đồng tương lai hết hạn vào ngày thứ 6 thứ ba của tháng, nhưng hợp đồng thay đổi để kiểm tra các thông số hợp đồng của bất kỳ và tất cả các hợp đồng trước khi giao dịch.
Ví dụ, hợp đồng tháng 1 và tháng 4 đang giao dịch ở mức 55 USD. Nếu một thương nhân tin rằng giá dầu sẽ tăng trước khi hợp đồng hết hạn vào tháng 4, họ có thể mua hợp đồng với giá 55 USD.
Điều này cho phép kiểm soát 1.000 thùng dầu. Họ không phải trả 55.000 USD ( 55 USD x 1.000 thùng) cho đặc quyền này. Thay vào đó, chỉ bị phá vỡ khi đòi hỏi một khoản thanh toán ký quỹ ban đầu (margin), thường là một vài nghìn USD cho mỗi hợp đồng.
Lợi nhuận hoặc thua lỗ dao động trong tài khoản khi giá của hợp đồng tương lai dịch chuyển. Nếu thua lỗ quá lớn, nhà môi giới sẽ yêu cầu nhà giao dịch gửi thêm tiền để trang trải khoản lỗ. Đây được gọi là ký quỹ bảo trì.
Lợi nhuận cuối cùng hoặc mất mát của giao dịch được thực hiện khi giao dịch được đóng lại. Trong trường hợp này, nếu người mua bán hợp đồng với giá 60 USD, họ kiếm được 5,000 USD.Ngoài ra, nếu giá giảm xuống còn 50 USD và họ đóng vị trí ở đó, họ sẽ mất 5,000 USD.
Ưu điểm của hợp đồng tương lai
Tính thanh khoản cao
Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết đã được chuẩn hóa. Căn cứ vào các điều khoản của hợp đồng, những người tham gia đều biết được rằng họ có thể mua hoặc bán cái gì, vào thời điểm nào trong tương lai và giao dịch đó được thực hiện như thế nào.
Với tính chất nhất quán của sản phẩm, các nhà đầu tư có thể thực hiện mở và đóng giao dịch tùy theo mong muốn cá nhân. Điều này làm cho thị trường hợp đồng tương lai có tính thanh khoản rất cao và biến nó trở thành công cụ thuận lợi cho các nhà đầu tư sử dụng vào những mục đích cụ thể.
Phòng ngừa rủi ro
Hợp đồng tương lai đem lại cơ hội cho những người quản lý rủi ro biến động giá để chuyển những rủi ro đó sang cho những cá nhân với hy vọng không ngừng gia tăng lợi nhuận mà sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Quá trình này được gọi là phòng ngừa rủi ro.
Trên thực tế, việc phòng ngừa rủi ro được thực hiện bằng cách bù trừ rủi ro về giá hiện hữu trên thị trường giao dịch thông qua việc giữ vị thế trái ngược nhưng có giá trị tương đương trên thị trường hợp đồng tương lai. Bằng cách này, người phòng ngừa sẽ cố định được mức giá hay mức lãi suất ở mức chấp nhận được và hạn chế những thiệt hại gây ra bởi biến động giá.
Đòn bẩy tài chính
Khi tham gia thị trường hợp đồng tương lai, nhà đầu tư có khả năng thu được những khoản lợi nhuận hết sức ấn tượng chỉ với một số tiền đầu tư rất nhỏ. Nếu một nhà đầu tư muốn mua hay bán hợp đồng tương lai, họ chỉ cần đáp ứng yêu cầu ký quỹ với yêu cầu về khoản cam kết tài chính đảm bảo thực hiện hợp đồng.
Khi dự đoán của nhà đầu tư về biến động giá của tài sản cơ sở trở thành hiện thực, họ sẽ kiếm được lợi nhuận từ vị thế hợp đồng tương lai đang nắm giữ. Do hiệu ứng đòn bẩy của khoản tiền ký quỹ, mức sinh lời trên thị trường này thường cao hơn nhiều so với trên thị trường tài sản cơ sở.
Nhược điểm của Hợp đồng tương lai
Yêu cầu ký quỹ bổ sung
Cơ chế thanh toán hợp đồng tương lai là thanh toán hàng ngày. Với các khoản lãi, lỗ phát sinh được hiện thực hóa hàng ngày và phản ánh ngay trên tài khoản ký quỹ của nhà đầu tư. Vì vậy, cần phải thực hiện ký quỹ bổ sung ngay khi số tiền trên tài khoản giảm đến mức bằng hoặc thấp hơn mức ký quỹ duy trì.
Khi tham gia vào thị trường hợp đồng tương lai, nhà đầu tư phải có sự chuẩn bị kỹ càng về năng lực tài chính. Bởi nếu không thực hiện ký quỹ bổ sung kịp thời khi có yêu cầu thì vị thế của nhà đầu tư trên thị sẽ không còn được giữ vững, qua đó gây thua lỗ và có thể dẫn đến việc phá sản.
Yếu tố phòng ngừa rủi ro sẽ làm giảm tiềm năng gia tăng lợi nhuận
Khi sử dụng hợp đồng tương lai trong việc phòng ngừa rủi đối với tài sản cơ sở, nhà đầu tư có thể giảm được những thiệt hại xảy ra ảnh hưởng tới vị thế cơ sở của mình khi giá trên thị trường diễn biến theo chiều hướng bất lợi. Kết quả này có được nhờ vào sự đối lập giữa vị thế tài sản cơ sở và vị thế hợp đồng tương lai mà nhà đầu tư nắm giữ đồng thời khiến cho tỷ lệ lãi và lỗ cso thể bù trừ hay triệt tiêu lẫn nhau.
Tuy nhiên, khi thị trường diễn biến theo xu hướng có lợi, nhà đầu tư sử dụng hợp đồng tương lai không có khả năng tận dụng biến động có lợi đó để gia tăng lợi nhuận hay thu nhập cho mình do hiện tượng bù trừ giữa các vị thế đối lập vẫn tiếp tục diễn ra. Đây là một điểm hạn chế của việc sử dụng hợp đồng tương lai trong phòng ngừa rủi ro.
Mặt trái của hiệu ứng đòn bẩy
Đòn bẩy tài chính là một trong những đặc điểm nổi bật tạo nên sức hấp dẫn cho hợp đồng tương lai nói riêng và cho nhiều loại chứng khoán phái sinh nói chung. Tuy nhiên, hiệu ứng đòn bẩy sẽ chỉ tạo ra lợi nhuận nếu dự đoán của người sử dụng về chiều hướng biến động giá tài sản cơ sở trở thành hiện thực.
Trong trường hợp giá tài sản trên thị trường không trùng khớp với dự đoán ban đầu, việc thua lỗ sẽ không thể tránh khỏi. Ngoài ra, do tác động đòn bẩy, mức độ thua lỗ sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm trên “số vốn ban đầu”.
Biên dịch – Bigito
